THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI: ÁP LỰC VÔ HÌNH ĐÈ NẶNG BẠN MỖI NGÀY!

17 Tháng mười, 2023 | FAM COMMODITY

Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của thông tin đại chúng, chúng ta có thể nhanh chóng cập nhật và nhìn thấy những người thành công, những người đã vượt qua mọi khó khăn để đạt được danh vọng và sự nghiệp. Từ đó, chúng ta lại suy luận rằng thành công là một điều hiển nhiên hay thậm chí là một điều dễ dàng đạt được. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến một cái bẫy tâm lý mà nhiều người thường mắc phải và có thể gây khó khăn cho họ khi phải đối diện với thất bại. Hiện tượng này được gọi là “Thiên kiến kẻ tồn tại”. Vậy “Thiên kiến kẻ tồn tại” là gì? Làm thế nào để chúng ta có thể vượt qua được thiên kiến đó. Cùng FAM COMMODITY tìm hiểu ngay thông qua bài viết dưới đây nhé!

1 – THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI LÀ GÌ?

“Thiên kiến kẻ tồn tại” hay “thiên kiến kẻ sống sót” (Survivorship Bias) là một loại sai lầm trong logic mà nhiều người thường mắc phải khi xem xét những thứ tồn tại hay còn lại sau một loạt các sự kiện, quá trình mà quên đi những thứ đã biến mất hoặc không tồn tại do không vượt qua được những thử thách.

Có thể hiểu, thiên kiến kẻ tồn tại xảy ra khi chúng ta chỉ xem xét những thành công và thành tựu mà không xem xét đến những điều thất bại hoặc đã biến mất.

Thiên kiến kẻ tồn tại thường xuất hiện trong nhiều lĩnh vực, từ kinh doanh và đầu tư đến lịch sử và khoa học. Để tránh mắc phải thiên kiến này, chúng ta cần phải thực hiện nghiên cứu tổng quan và xem xét cả các trường hợp thành công lẫn thất bại để có cái nhìn toàn diện hơn và cân nhắc hơn trong việc ra quyết định.

Thiên kiến kẻ tồn tại là một hiện tượng tâm lý mà mọi người chỉ quan tâm, phân tích những sự việc thành công mà quên mất đi sự thất bại.

2 – NGUỒN GỐC CỦA THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI

Trong Thế Chiến II, các lực lượng Đồng Minh phải đối mặt với thách thức bảo vệ máy bay khỏi việc bị bắn hạ trong các cuộc chiến đấu. Việc bọc giáp toàn bộ chiếc máy bay là một giải pháp, tuy nhiên họ phải đối diện với những hạn chế về trọng lượng và hiệu suất. Để tìm cách giải quyết vấn đề này, họ đã quyết định theo dõi các máy bay trở về từ chiến trường đã bị địch bắn trúng, và đánh dấu các vết đạn trên máy bay (chấm đỏ).

Thiên kiến kẻ tồn tại xuất hiện từ thế chiến thứ II khi quân đội tìm cách sửa chữa các máy bay chiến đấu.

Ban đầu, các sĩ quan quân đội chỉ tập trung gia cố vào những vị trí chịu nhiều đạn hơn (nơi có nhiều chấm đỏ), bởi họ cho rằng những vị trí đó thường hay bị bắn nhất. Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến một sai lầm nghiêm trọng.

Nhà toán học Abraham Wald đã nhận ra một điều: những chấm đỏ trên máy bay chỉ thể hiện tổn thất của các máy bay khi còn sống sót và có thể trở về. Những vị trí bị trúng đạn nhiều nhưng vẫn cho phép máy bay trở về chính là những vị trí ít ảnh hưởng nhất đến khả năng chiến đấu của chúng. Ngay cả khi bị bắn trúng ở những vị trí đó, máy bay vẫn có khả năng tiếp tục chiến đấu.

Đáng lý ra, họ phải tập trung gia cố và bọc giáp thêm ở các vị trí ít bị bắn (ví dụ: động cơ, đầu và phần dưới máy bay) của những máy bay trở về. Bởi những chiếc máy bay đã bị bắn vào các vị trí không được đánh dấu đỏ thường không thể trở về và bị rơi.

Từ đó, thiên kiến kẻ tồn tại trở thành một khái niệm quan trọng trong việc đánh giá các dự án nghiên cứu, xử lý dữ liệu và ra quyết định. Hiện tượng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét cả những gì đã thất bại hoặc bị loại bỏ để có cái nhìn toàn diện và tránh sai lầm dẫn đến quyết định không chính xác.

3 – MỘT SỐ BIỂU HIỆN CỦA THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI

• Chỉ tập trung vào những người thành công: Người mắc phải “thiên kiến kể tồn tại” thường chỉ tập trung vào những người hoặc tổ chức đã thành công và xem họ như là ví dụ duy nhất để bắt chước. Họ xem xét sự thành công như một mục tiêu duy nhất mà không xem xét những rủi ro thất bại. Ví dụ: Bạn vẫn thường được nghe về những người bỏ học trung học hoặc đại học như Bill Gates hay Mark Zuckerberg đã trở thành những doanh nhân thành công. Trên thực tế, họ thành công không phải do họ bỏ học mà là do những yếu tố khác từ chính bản thân họ.

Khi mắc phải thiên kiến kẻ tồn tại, bạn sẽ chỉ tập trung đến những sự việc, con người thành công mà quên mất những trường hợp thất bại tương tự.

• Thiếu nhận thức về rủi ro: Người bị thiên kiến này thường thiếu nhận thức về các khía cạnh tiêu cực hoặc nguy cơ có thể xảy ra trong một số tình huống. Những người này thường coi nhẹ những rủi ro tiềm năng.

• Tích cực thái quá: Khi mắc phải thiên kiến kẻ tồn tại, nhiều người sẽ trở nên tích cực một cách thái quá mà không có căn cứ chính xác, bởi họ chỉ xem xét đến những khía cạnh thành công mà không xem xét đến sự thất bại.

4 – LÍ DO BẠN MẮC PHẢI THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI LÀ GÌ?

4.1. Xem xét những thứ tồn tại thì dễ dàng hơn

Chúng ta có xu hướng tập trung vào những người hoặc thứ tồn tại vì họ thường dễ dàng được quan sát và nghiên cứu. Còn những người hoặc thứ đã biến mất thì không để lại dấu vết dễ thấy.

4.2. Ước mơ về sự thành công

Thành công là điều mà nhiều người khao khát và chúng ta thường chỉ muốn nghiên cứu về những người thành công để tìm hiểu cách họ đạt được điều đó.

4.3. Giới hạn kiến thức và tài liệu

Trong nghiên cứu và thu thập thông tin, chúng ta thường chỉ có sẵn dữ liệu về những thứ còn hiện hữu, còn dữ liệu về những thứ đã biến mất thường không tồn tại hoặc khó truy cập.

4.4. Thiếu góc nhìn toàn diện

Thiên kiến kẻ sống sót có thể khiến chúng ta bỏ qua quy trình đi từ thất bại đến thành công. Thất bại là một phần quan trọng trong việc học hỏi và phát triển, nhưng đôi khi chúng ta không tập trung vào những lần thất bại và khiến chúng ta có thể bỏ lỡ những bài học quý báu.

Mọi người thường hay thiếu góc nhìn toàn diện và xem xét các khía cạnh khác của một vấn đề.

5 – ẢNH HƯỞNG CỦA THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI TRONG ĐỜI SỐNG

5.1. Kinh doanh

Người mắc thiên kiến kẻ tồn tại trong lĩnh vực kinh doanh có thể chỉ tập trung vào những câu chuyện thành công của các doanh nhân nổi tiếng và quên đi rằng nhiều doanh nhân khởi nghiệp đã thất bại nhiều lần trước khi thành công. Họ quên đi việc phải lên các kế hoạch để phòng tránh rủi ro hay thất bại.

5.2. Giáo dục

Với các học sinh và sinh viên, thiên kiến kẻ tồn tại có thể dẫn đến việc bị so sánh với những người học giỏi và thành tích xuất sắc. Người mắc thiên kiến này có thể cảm thấy áp lực phải đạt điểm cao và không dám thử thách mình trong các lĩnh vực mới.

5.3. Thể thao

Trong lĩnh vực thể thao, cầu thủ có thể chỉ tập trung vào những ngôi sao và thành công, và cảm thấy áp lực phải đạt được thành tích tương tự. Điều này có thể gây căng thẳng và lo lắng, từ đó ảnh hưởng đến tinh thần và hiệu suất thi đấu.

5.4. Nghệ thuật

Đối với lĩnh vực nghệ thuật, các nhạc sĩ, nghệ sĩ có thể cảm thấy áp lực phải tạo ra các tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo và không dám thử nghiệm ý tưởng mới vì sợ không đạt được thành công.

5.5. Sự nghiệp và công việc

Trong môi trường làm việc, người mắc thiên kiến kẻ tồn tại có thể cảm thấy áp lực phải thăng tiến và đạt được thành tích xuất sắc như các đồng nghiệp khác. Họ có thể tránh xa khỏi các dự án mới vì sợ sai lầm hoặc không dám đưa ra quyết định quan trọng.

5.6. Cuộc sống hằng ngày

Thiên kiến kẻ sống sót có thể khiến người ta cảm thấy áp lực p hải sống một cuộc sống hoàn hảo và không được phép mắc sai lầm. Điều này có thể dẫn đến căng thẳng và lo lắng không đáng có trong mối các quan hệ và cuộc sống cá nhân.

Thiên kiến kẻ tồn tại sẽ gây nên những áp lực vô hình và khiến cuộc sống hằng ngày của bạn trở nên mệt mỏi hơn.

6 – LÀM THẾ NÀO ĐỂ VƯỢT QUA THIÊN KIẾN KẺ TỒN TẠI?

6.1. Nhận biết thiên kiến kẻ tồn tại

Điều quan trọng đầu tiên là nhận ra rằng bạn đang trải qua thiên kiến này. Thận trọng với những tưởng tượng về sự thành công dựa trên những người hoặc thứ tồn tại mà bạn thấy xung quanh.

6.2. Hiểu rõ sự thật về thành công

Hãy nhớ rằng không một ai có thế hoàn toàn tránh khỏi sự thất bại và thử thách trong cuộc hành trình của họ. Thất bại là một phần tự nhiên của quá trình học hỏi và phát triển.

6.3. So sánh giữa thành công và thất bại

Để vượt qua thiên kiến, hãy so sánh thật cẩn thận giữa các trường hợp thành công và thất bại. Tìm hiểu về những yếu tố quyết định sự thành công cũng như nguyên nhân gây ra thất bại. Điều này sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn.

Hãy so sánh, phân tích các trường hợp thành công và thất bại để đưa ra kết luận chính xác nhất về bất cứ vấn đề gì.

6.4. Học từ thất bại và sai lầm

Thất bại và sai lầm không phải là điều tồi tệ, chúng là cơ hội quý báu để ta có thể học hỏi những điều mà chúng ta chưa biết. Hãy xem xét những bài học bạn có thể rút ra từ những lần không thành công và sử dụng chúng để phát triển.

6.5. Rèn luyện sự kiên nhẫn

Để vượt qua thiên kiến kẻ tồn tại đòi hỏi sự kiên nhẫn. Hãy nhớ rằng sự thành công không đến trong một đêm, và bạn cần kiên nhẫn để phát triển và đạt được mục tiêu.

KẾT

Thiên kiến kẻ tồn tại có thể là một thách thức đối với nhiều người trong cuộc sống. Điều quan trọng là nhận biết, thấu hiểu những tác động của hiện tượng này đối với tư duy và quyết định của chúng ta, từ đó ta có thể phát triển một tư duy mạnh mẽ hơn và tự tin hơn.

Hãy nhớ rằng hành trình của bạn là duy nhất và không thể so sánh với bất kỳ ai khác. Thất bại là một phần quan trọng của sự thành công, và việc vượt qua khó khăn và học hỏi từ sai lầm là cách chúng ta trưởng thành và phát triển. Hãy dũng cảm đối mặt với những thách thức, tìm hiểu về bản thân và theo đuổi mục tiêu và giá trị cá nhân của bạn. Chúc bạn luôn thành công!

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:  Cơ hội nghề nghiệp tại FAM COMMODITY

⇒ CHUYÊN VIÊN TƯ VẤN, CHĂM SÓC KHÁCH HÀNG

⇒ NHÂN VIÊN HÀNH CHÍNH, NHÂN SỰ

⇒ CONTENT MARKETING